ل
لاستیک(روسی): تیر، تایر(انگلیسی) ـ
لاستیک تویی: تیوب (انگلیسی) ـ
لاک پشت: سنگ پشت (هراتی: کاسه پشتک) ـ
لالایی: للو (هراتی: آلاّ، آلـِلاّ ـ
لامپ (فرانسه): گروپ (= گلوب : انگلیسی) ـ
لامپا(روسی): لمپا
لبو: لبلبو
لـُپ: کومه(هراتی: لمبوس) ـ
لثه: بیره (هراتی: ارچ) ـ
لچک: دستمال سه گوشه، سربند
لشکری: عسکری، نظامی
لوازم یدکی: پرزه
لوبیاسبز: فاسولیا
لوزه: تانسل (انگلیسی) ـ
لوس: نازدانه (هراتی: انـّه) ـ
لوستر(فرانسه): چلچراغ
لوله: نل
لوله کش: نلدوان
لوله کشی: نلدوانی
له شدن: 1 . شاریدن 2. پخچ و پامال شدن ( هراتی: پچخ شذت) ـ
لیوان (فرانسه): گیلاس
م
ماتیک : لبسرین
لاستیک(روسی): تیر، تایر(انگلیسی) ـ
لاستیک تویی: تیوب (انگلیسی) ـ
لاک پشت: سنگ پشت (هراتی: کاسه پشتک) ـ
لالایی: للو (هراتی: آلاّ، آلـِلاّ ـ
لامپ (فرانسه): گروپ (= گلوب : انگلیسی) ـ
لامپا(روسی): لمپا
لبو: لبلبو
لـُپ: کومه(هراتی: لمبوس) ـ
لثه: بیره (هراتی: ارچ) ـ
لچک: دستمال سه گوشه، سربند
لشکری: عسکری، نظامی
لوازم یدکی: پرزه
لوبیاسبز: فاسولیا
لوزه: تانسل (انگلیسی) ـ
لوس: نازدانه (هراتی: انـّه) ـ
لوستر(فرانسه): چلچراغ
لوله: نل
لوله کش: نلدوان
لوله کشی: نلدوانی
له شدن: 1 . شاریدن 2. پخچ و پامال شدن ( هراتی: پچخ شذت) ـ
لیوان (فرانسه): گیلاس
م
ماتیک : لبسرین
ماساژ(فرانسه): چاپی
ماشین تحریر: ماشین تایپ
ماشین نویس: تایپست
ماما: قابله (هراتی قدیم: دایه، ماما) ـ
مامور پـُست: داکی، پـُسته رسان
ماهواره: ستلایت (انگلیسی) ـ
مایه کوبی: واکسناسیون (فرانسه)، تزریق واکسن
مبصر: کفتان، سرجماعه
متقال: کرباس(نوعی) ـ
مـُچ دست: بند دست
مـُچ پا: بند پا
مچی،ساعت: ساعت بند دستی
مداد: پنسل (انگلیسی) ـ
مدیرکـُل: مدیر عمومی
مـُرداب: جیه زار، باتلاق
مـُرداد: اسد
مساعده: معاش پیشکی
مسواک: 1. مسواک (طبیعی از چوب درخت مسواک) 2. برس دندان
مطب: معاینه خانه
ممیّــِز: اعشاریه
منتظر خدمت: اضافه بست
منها: تفریق
منیزیم(فرانسه): مگنیزیم (انگلیسی) ـ
مـَو: تاک
موتور( فرانسه): 1.ماشین (انگلیسی) 2. موتورسیکلت، موتورسیکل
موز: کیله
موزائیک(فرانسه): خشت سمنتی
موزه(فرانسه): موزیم (انگلیسی) ـ
موزیک(فرانسه): موسیقی
موشک: راکت
مولکول(فرانسه): مالیکیول (انگلیسی) ـ
مهر، ماه: میزان، برج
مهندس: انجنیر(انگلیسی) ـ
مهندسی: انجنیری
میدان: چوک
میدان بار: منده یی
میل لنگ: کرنشافت (انگلیسی) ـ
مینی بوس (فرانسه): مینی بس (انگلیسی) ـ
ن
ناتـنی: اندر
نارنگی: کینو، سنگتره
نارون: پشه خان، پشه خانه (درخت) ـ
نامه رسان: پسته رسان، داکی
نخ : تار
نخاله: سبوس و آنجه از بیختن و غربال کردن باقی بماند
نخست وزیر: صدر اعظم
نخست وزیری: صدارت
نخودچی: نخودبریان
نخود فرنگی: مـُشنگ
نخود لپـّه: دال نخود
نرده: کتاره
نشگون: چندُک (هراتی: چوچنگ) ـ
نظام وظیفه: مکلفیت عسکری
نفت: تیل خاک
نمون? چاپ: پروف
نمونه خوانی: پروفخوانی
نوار: فیته، تیپ
نوار قلب: گراف قلب
نورد: چوچه (چوبی که خمیر را هموار کنند) ـ
نوغان: پیلهء ابریشم
نهار: چاشت
و
واکنش: عکس العمل
واگیردار: ساری، مسری
وام: قرض، قرضه
وان( روسی): تب ( لگن بزرگ حمام) ـ
وجین: خیشاوه (هراتی: ساو)
ورشو: نکل (هراتی: برشو) ـ
وزارت آموزش و پرورش: وزارت معارف، وزارت تعلیم و تربیه
وزارت ارشاد: وزارت اطلاعات و فرهنگ
وزارت بازرگانی: وزارت تجارت
وزارت بهداری: وزارت صحیه
وزارت دارایی: وزارت مالیه
وزارت کشور: وزارت داخله
ولایتی: اطرافی
ولخرجی: یلاخرجی (هراتی: یله خرجی) ـ
ویار: گدایش ( هراتی: گستا) ـ
ویزیت (فرانسه): فیس (انگلیسی)، حق الزحمه
هــ
ماشین تحریر: ماشین تایپ
ماشین نویس: تایپست
ماما: قابله (هراتی قدیم: دایه، ماما) ـ
مامور پـُست: داکی، پـُسته رسان
ماهواره: ستلایت (انگلیسی) ـ
مایه کوبی: واکسناسیون (فرانسه)، تزریق واکسن
مبصر: کفتان، سرجماعه
متقال: کرباس(نوعی) ـ
مـُچ دست: بند دست
مـُچ پا: بند پا
مچی،ساعت: ساعت بند دستی
مداد: پنسل (انگلیسی) ـ
مدیرکـُل: مدیر عمومی
مـُرداب: جیه زار، باتلاق
مـُرداد: اسد
مساعده: معاش پیشکی
مسواک: 1. مسواک (طبیعی از چوب درخت مسواک) 2. برس دندان
مطب: معاینه خانه
ممیّــِز: اعشاریه
منتظر خدمت: اضافه بست
منها: تفریق
منیزیم(فرانسه): مگنیزیم (انگلیسی) ـ
مـَو: تاک
موتور( فرانسه): 1.ماشین (انگلیسی) 2. موتورسیکلت، موتورسیکل
موز: کیله
موزائیک(فرانسه): خشت سمنتی
موزه(فرانسه): موزیم (انگلیسی) ـ
موزیک(فرانسه): موسیقی
موشک: راکت
مولکول(فرانسه): مالیکیول (انگلیسی) ـ
مهر، ماه: میزان، برج
مهندس: انجنیر(انگلیسی) ـ
مهندسی: انجنیری
میدان: چوک
میدان بار: منده یی
میل لنگ: کرنشافت (انگلیسی) ـ
مینی بوس (فرانسه): مینی بس (انگلیسی) ـ
ن
ناتـنی: اندر
نارنگی: کینو، سنگتره
نارون: پشه خان، پشه خانه (درخت) ـ
نامه رسان: پسته رسان، داکی
نخ : تار
نخاله: سبوس و آنجه از بیختن و غربال کردن باقی بماند
نخست وزیر: صدر اعظم
نخست وزیری: صدارت
نخودچی: نخودبریان
نخود فرنگی: مـُشنگ
نخود لپـّه: دال نخود
نرده: کتاره
نشگون: چندُک (هراتی: چوچنگ) ـ
نظام وظیفه: مکلفیت عسکری
نفت: تیل خاک
نمون? چاپ: پروف
نمونه خوانی: پروفخوانی
نوار: فیته، تیپ
نوار قلب: گراف قلب
نورد: چوچه (چوبی که خمیر را هموار کنند) ـ
نوغان: پیلهء ابریشم
نهار: چاشت
و
واکنش: عکس العمل
واگیردار: ساری، مسری
وام: قرض، قرضه
وان( روسی): تب ( لگن بزرگ حمام) ـ
وجین: خیشاوه (هراتی: ساو)
ورشو: نکل (هراتی: برشو) ـ
وزارت آموزش و پرورش: وزارت معارف، وزارت تعلیم و تربیه
وزارت ارشاد: وزارت اطلاعات و فرهنگ
وزارت بازرگانی: وزارت تجارت
وزارت بهداری: وزارت صحیه
وزارت دارایی: وزارت مالیه
وزارت کشور: وزارت داخله
ولایتی: اطرافی
ولخرجی: یلاخرجی (هراتی: یله خرجی) ـ
ویار: گدایش ( هراتی: گستا) ـ
ویزیت (فرانسه): فیس (انگلیسی)، حق الزحمه
هــ
هاج و واج: حیران
هار: دیوانه
هرکاره: دیگ سنگی
هزینه: مصارف، مخارج، بودجه
هلو: شفتالو
هندوانه: تربوز (هراتی: هندوانه) ـ
هواپیما: طیاره
هول دادن: تیله کردن (هراتی: تلنگ دادن) ـ
هوو: انباق
هویج: زردک
ی
یاس: یاسمن
یدک: فالتو، اشتبنی
یقه: یخن
یکان: فرقه
یکدنده: شق، لجوج (هراتی: لجباز) ـ
یواش: آهسته
یواشکی: به آهستگی
یونجه: رشقه (هراتی: سبست) ـ
پایــــــــــان با تشکر بی پایان از استاد گرامی آصف فکرت
هرکاره: دیگ سنگی
هزینه: مصارف، مخارج، بودجه
هلو: شفتالو
هندوانه: تربوز (هراتی: هندوانه) ـ
هواپیما: طیاره
هول دادن: تیله کردن (هراتی: تلنگ دادن) ـ
هوو: انباق
هویج: زردک
ی
یاس: یاسمن
یدک: فالتو، اشتبنی
یقه: یخن
یکان: فرقه
یکدنده: شق، لجوج (هراتی: لجباز) ـ
یواش: آهسته
یواشکی: به آهستگی
یونجه: رشقه (هراتی: سبست) ـ
پایــــــــــان با تشکر بی پایان از استاد گرامی آصف فکرت
کلمات کلیدی:
